«Γίνε καλά Ελλάδα. Θέλω να γυρίσω πίσω..» (Μέρος Β)

Μετανάστευση νέων επιστημόνων..

Ποιοι είναι όμως οι κυριότεροι λόγοι, που σε έκαναν να φύγεις; Η φυγή άλλωστε ανέκαθεν,  είτε ήταν αποτέλεσμα αδυναμίας διαχείρισης καταστάσεων, είτε συνέβαινε απο προσωπική ανάγκη,  είτε  εξαναγκαστικά. Για σένα που έφυγες στοχεύοντας και επενδύοντας σε ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, για  ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο και εν τέλει για  μια καλύτερη ζωή, λέγονται πολλά. Όχι τόσα όσα θα έπρεπε βέβαια..

Προσπαθούν να σκιαγραφήσουν το προφίλ σου, για να καταλάβουν περισσότερα πράγματα για σένα και για τους λόγους που σε έκαναν να μεταναστεύσεις. Πολλοί αναφέρονται στα  αρνητικά και τα θετικά σημεία, μιας τέτοιας  απόφασης. Στα αρνητικά της συγκεκριμένης  μορφής μετανάστευσης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βάζουν  «μπροστά» τη χώρα σου, μην ξεχνώντας να επισημάνουν  πως η φυγή προς μια άλλη χώρα, δεν είναι η λύση για τους νέους επιστήμονες. Αφήνουν εντέχνως να εννοηθεί πως η φυγή μπορεί να είναι και υπεκφυγή, ακόμη και  δειλία από μέρους σου. Άλλοι πάλι, σχεδόν εκβιαστικά, ανακοινώνουν  πως ναι μεν εσύ έφυγες και κάλο σου ταξίδι,  όμως άφησες πίσω σου όλους τους υπόλοιπους να παλέψουν και για σένα και να βγάλουν  «το φίδι από την τρύπα». Αφήνουν αιχμές για αδυναμία και λιποταξία.

Ωστόσο, κάποιες  τελευταίες  έρευνες καταγράφουν πως η απόφαση σου δεν είχε να κάνει τόσο με την οικονομική κρίση, όσο με την αναντιστοιχία μεταξύ  προσφοράς και ζητησης. Ειναι απλό.  Αν σε μια χώρα δεν υπάρχουν επιχειρήσεις που να παράγουν προϊόντα η που να παρέχουν υπηρεσίες,  τότε αυτή η χώρα δεν χρειάζεται και εξειδικευμένο προσωπικό.

Αρκετά με όλους εμάς και αυτά που εμείς λέμε για σένα. Πρέπει να ακούσουμε  τη δική σου φωνή. Τις δικές σου σκέψεις και φόβους. Ήρθε η ώρα να ακούσουμε τη δική σου πλευρά της ιστορίας γι αυτόν τον νέο διασκορπισμό που βιώνουν οι έλληνες.

New diaspora

Η New Diaspora.com είναι μια ανοικτή επιστολή, που προσπαθεί να σκιαγραφήσει μέσα από προσωπικές εμπειρίες, τους λόγους και τις αιτίες που ανάγκασαν πολλούς να μετακομίσουν σε κάποια χώρα του εξωτερικού.

Είναι μια ανοικτή κοινότητα όπου οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να μοιραστούν το δικό τους περιεχόμενο σχετικά με τα αίτια της φυγής τους, την άποψη τους για την κατάσταση που βιώνει η χώρα μας, καθώς και για τις δυσκολίες στη χώρα επιλογής τους.  Άλλωστε, σε πολύ σπάνιες  περιπτώσεις οι συνθήκες είναι ιδανικές. Δεν είναι όλα  ρόδινα. Αρκετοί από εκείνους που αναζήτησαν  την τύχη τους και την εκπλήρωση των επιθυμιών τους στο εξωτερικό, αντιμετώπισαν  μορφές  ρατσισμού και φαινόμενα ξενοφοβίας.

Οι Έλληνες του εξωτερικού από όπου και να βρίσκονται,  καταγράφουν και μοιράζονται μέσα από αυτήν την ανεξάρτητη  πλατφόρμα επικοινωνίας τις μαρτυρίες τους σε βίντεο, στέλνουν φωτογραφίες και μοιράζονται σκεψεις και απόψεις μέσα από προσωπικά  κείμενα.

Ο κύριος αφηγηματικός άξονας είναι μια σειρά διαδικτυακών ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Νίκου Σταμπουλόπουλου, που ζει και εργάζεται στο Άμστερνταμ από τον Οκτώβριο του 2009. Όπως επισημαίνει ο ίδιος «έχοντας σαν αφετηρία αυτά που μας ενώνουν αντί γι’ αυτά  που μας χωρίζουν, στόχος μας είναι να παρέμβουμε μαζικά και δυναμικά στο δημόσιο διάλογο σχετικά με όσα συμβαίνουν στην πατρίδα μας. Επίσης, στόχος μας είναι να επαναπροσδιορίσουμε τη συλλογική μας ταυτότητα, καθώς και να προσφέρουμε μια διαφορετική οπτική στη διεθνή εικόνα των Ελλήνων».

Αναγκαστικά, οι νέοι που μετανάστευσαν στο εξωτερικό συγκρίνουν ανθρώπους, κουλτούρες, θεσμούς, δομές και προσεγγίσεις πάνω σε ζητήματα. Αγωνιούν για την επιβίωση τους, αγχώνονται για το αν θα καταφέρουν και ταυτόχρονα,  προσπαθούν…. Στριφογυρνούν μόνοι στην αρχή, σε πόλεις ξένες  που όμως τους επιτρέπουν να ονειρεύονται.  Απογοητεύονται και την ίδια στιγμή  θυμώνουν...  Θυμώνουν για τους λόγους που αναγκάστηκαν να φύγουν, θυμώνουν με όσους θεωρούν πως έφταιξαν, θυμώνουν που δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω και που οι δικοί τους άνθρωποι στηρίζουν την μετανάστευση τους, λέγοντας τους συνεχώς να  «η Ελλάδα  δεν έχει τίποτα να τους προσφέρει».

Αν ο τόπος σου και η γενέτειρα σου,  γίνουν κάποια στιγμή φυλακή των ονείρων σου, τότε σπίτι σου μπορεί να γίνει ολόκληρος ο κόσμος. Ειδικότερα οι νέοι πρέπει να ξανακατακτήσουν την κυριαρχία  της σκέψης τους, των ονείρων και των συναισθημάτων τους.

 Κάποιοι έφυγαν και κατάλαβαν πως δεν θέλουν να ξαναγυρίσουν.  Οι περισσότεροι όμως  προσπαθούν για ένα μέλλον και την ίδια στιγμή  ελπίζουν να γυρίσουν στις στιγμές του παρελθόντος... Ελπίζουν πως όλα θα τελειώσουν γρήγορα και πως θα γίνει εφικτό το να γυρίσουν πίσω σε μια χώρα που θα τους επιτρέπει να ονειρεύονται και να αναπνέουν.

Το να ζεις στο εξωτερικό δεν σε κάνει λιγότερο Έλληνα. Σε κάνει πολίτη του κόσμου.

Ας ξεκινήσει λοιπόν ένας διάλογος. Ας ανοίξουμε την κουβέντα.

"Γίνε καλά Ελλάδα. Θέλω να γυρίσω πίσω.."

«Σανίδα σωτήριας» έχουν γίνει οι χώρες του εξωτερικού για τα «παιδιά της κρίσης». Μιας κρίσης που δεν είναι μόνο οικονομική και κατ’ επέκταση κοινωνική, αλλά είναι πρωτίστως κρίση αξιακή.

Ένα από τα φαινόμενα της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης είναι και το κύμα μαζικής μετανάστευσης νέου επιστημονικού προσωπικού.  Είναι τα «παιδιά της κρίσης», που αποτελούν το νέο κύμα Ελλήνων μεταναστών. Νέοι που βλέποντας ότι τα όνειρά τους δεν έχουν χώρο να πραγματοποιηθούν στην Ελλάδα, παίρνουν την απόφαση να αναζητήσουν την τύχη τους αλλού, ακόμη και στην άλλη άκρη της  Γης. Η διαφορά σε αυτό το μεταναστευτικό κύμα, εντοπίζεται στο «φορτίο» που φέρουν οι άνθρωποι. Ένα «φορτίο» που κατάφεραν να εξασφαλίσουν με κόπο, με βασικό στόχο να υλοποιήσουν όνειρα. Πρόκειται  για τη μεγαλύτερη διαρροή… πνευματικού κεφαλαίου προς χώρες που βρίσκονται πιο μακριά από την κρίση.

Η υψηλή ανεργία, η υποαπασχόληση, οι χαμηλές απολαβές, η διαφθορά και η έλλειψη αξιοκρατίας, είναι οι κυριότερες αιτίες που  δείχνουν την πόρτα της εξόδου στους νέους, οι οποίοι δηλώνουν απογοητευμένοι από την χώρα τους. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η αγωνία, και η απογοήτευση για την κατάσταση και τις προοπτικές στην ελληνική οικονομία, καθώς και για το μέλλον που κατά τη γνώμη τους,  προβλέπεται αβέβαιο..

Οι εκτιμήσεις για τη μελλοντική πορεία του φαινομένου, δεν είναι αισιόδοξες. Διαχρονικά, καταγράφεται μια ισχυρή συρρίκνωση της απασχολησιμότητας των νέων στη χώρα μας.

Η διέξοδος λοιπόν βρίσκεται εκτός συνόρων; Μια πρώτη απάντηση, κυρίως από την οπτική του νέου πτυχιούχου που μάταια αναζητά εργασία στη χώρα του η που όταν καταφέρει να βρει εργασία, οι αποδοχές του  κυμαίνονται στα επίπεδα του «χαρτζιλικιού» και πολλές φορές δεν προσμετρούνται μισθολογικά τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά του, είναι πως όντως η λύση βρίσκεται κάπου στο εξωτερικό. Εκεί όπου μπορεί να αναζητήσει τις ευκαιρίες που αναλογούν στις σπουδές και τα προσόντα του και που θα καταφέρει να αποκατασταθεί επαγγελματικά, σε ένα περιβάλλον με περισσότερη αξιοκρατία. Σε μια χώρα που μπορεί να τον διαβεβαιώσει πως η εξέλιξη του θα εξαρτηθεί από τον ίδιο και όχι από αδιαφανείς διαδικασίες.

Ωστόσο, η οπτική αυτή δεν αποτελεί την ορθότερη λύση για τη χώρα, ως σύνολο, καθώς η φυγή νέων πτυχιούχων, στερεί από την Ελλάδα σημαντικό δυναμικό στο οποίο θα μπορούσε να στηριχτεί ολόκληρη η οικονομική ανάκαμψη. Η Ελλάδα φτωχαίνει όχι μόνο λόγω των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, αλλά και των ανθρώπων που φεύγουν. Των νέων που μεταναστεύουν σχεδόν δια του εξαναγκασμού… Άλλωστε, όπως έχει καταγράψει και η ιστορία, πάντα η μετακίνηση πληθυσμιακών ομάδων γίνονταν από ανάγκη.  Η Ελλάδα χάνει το ανθρώπινο δυναμικό της, μα πάνω απ’ όλα χάνει το μέλλον της..

Οι νέοι επιστήμονες που δοκιμάζουν την τύχη τους στο εξωτερικό, ανήκουν συνήθως στην κατηγορία των αποφοίτων με τα περισσότερα προσόντα (γλώσσες, μεταπτυχιακά). Το 73% από αυτούς έχει μεταπτυχιακό τίτλο, το 51,2% έχει διδακτορικό, ενώ το 41% έχει σπουδάσει στα εκατό καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Ακόμη, το 68,4% των πτυχιούχων που εργάζονται στο εξωτερικό, έχει ετήσιο εισόδημα μεγαλύτερο από 40.000 ευρώ. Στην Ελλάδα το ποσοστό των πτυχιούχων που κερδίζουν περισσότερα από 40.000 ευρώ είναι σχεδόν το μισό: 34,4%.

Στο βιβλίο του «Επενδύοντας στη φυγή: Η διαρροή επιστημόνων από την Ελλάδα την εποχή της παγκοσμιοποίησης» (εκδ. Κριτική), ο καθηγητής οικονομικής γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Λάκης Λαμπριανίδης, εκτιμά ότι κάπου μεταξύ 114.000 και 139.000 Έλληνες πτυχιούχοι ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Οι αριθμοί αυτοί, μεταφράζονται στο 9-11% του συνόλου της χώρας,  ποσοστό πολύ υψηλότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με  στοιχεία της Γερμανικής Στατιστικής Υπηρεσίας (Destatis),  ο αριθμός των ελλήνων μεταναστών παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2012.

Ειδικότερα, το πρώτο εξάμηνο του 2012 μετανάστευσαν στη Γερμανία 15.800 Ελληνες, δηλαδή 6.900 περισσότεροι από ό,τι το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Πρόκειται για αύξηση -ρεκόρ 78%, που δείχνει το βάθος της κρίσης και το μέγεθος της ανεργίας στην Ελλάδα.

Το Δεκέμβρη του 1945 δεκάδες νέοι θέλησαν να φύγουν από μια κατεστραμμένη από τον πόλεμο  Ελλάδα, με ένα πλοίο που θα τους πήγαινε για μεταπτυχιακά στη Γάλλια, με υποτροφία  μετά από παρέμβαση του τότε διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών Οκτάβ Μερλιέ. Φιλόσοφοι, ιστορικοί, αρχιτέκτονες, συνθέτες, συγγραφείς και γιατροί εγκατέλειψαν μια χώρα που τους άφησε χωρίς ελπίδα. Μεταξύ αυτών ήταν ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός, ο Ιωάννης Ξενάκης, ο Νικόλαος Σβορώνος και πολλοί άλλοι που διέπρεψαν στη Γαλλία.

Εβδομήντα χρόνια αργότερα, ένα νέο «πλοίο» οδηγεί τους νέους επιστήμονες και πάλι εκτός συνόρων. Και αυτή η διαρροή πνευματικού κεφαλαίου έχει να κάνει με έναν νέο οικονομικό πόλεμο, όπου δεν υπάρχουν προοπτικές και λιμνάζει η απογοήτευση. Τα μνημόνια «σωτηρίας»  έμελλαν να σηματοδοτήσουν την αρχή ενός νέου μαζικού κύματος μετανάστευσης, το οποίο επενδύει στη φυγή.

Ένα νέος διασκορπισμός ξεκίνησε…

...την επόμενη Κυριακή η συνέχεια….

New Diaspora…

«Κι έβγαζα από τις τσέπες μου, φλούδες μανταρίνι…»

Φ

ωτογραφίες από την Ελλάδα και τους πολίτες της που στενάζουν, κάνουν τον γύρω του κόσμου, με κάθε ευκαιρία. Από συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, συλλαλητήρια, επεισόδια μεταξύ αγανακτισμένων πολιτών και διμοιριών ΜΑΤ, συσσίτια  που στήνονται για άπορους, ουρές σε κοινωνικά παντοπωλεία, πακέτα με φρούτα που μοιράζονται σε σχολεία, γιατρούς που βγάζουν κινητές μονάδες στους δρόμους για να εξετάσουν και να εμβολιάσουν ανασφάλιστους συμπολίτες μας και τα παιδιά τους.

Από τις πιο συγκλονιστικές δε φωτογραφίες το τελευταίο διάστημα, που έκανε το γύρο του κόσμου, ήταν εκείνη που αποτύπωνε την κατάσταση φτωχοποίησης που βιώνει η ελληνική κοινωνία σε μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας παραγωγών, οι οποίοι διέθεσαν στον κόσμο δωρεάν τα προϊόντα τους. Στο σημείο που στήθηκαν οι πάγκοι, σημειώθηκε το αδιαχώρητο. Το φωτογραφικό στιγμιότυπο αποτύπωνε στην πραγματική της διάσταση, την κατάσταση που βιώνουν οι πολίτες αυτής της χώρας. Άνθρωποι στοιβαγμένοι σε ουρές για ένα μαρούλι, λίγα μανταρίνια και λίγες ντομάτες. Μάτια που έμοιαζαν να εκλιπαρούν, με την απόγνωση ζωγραφισμένη,  τα χέρια ψηλά σαν δέηση, τα πρόσωπα κουρασμένα και τα κορμιά σχεδόν σκεβρωμένα.

Το συγκεκριμένο ντοκουμέντο, ανακηρύσσεται  φωτογραφία της ημέρας, με λεζάντα «Απεγνωσμένοι Έλληνες μαλώνουν για δωρεάν φαγητό», για το πρακτορείο Reuters, ενώ ο Guardian, στο πρωτοσέλιδο του, σχολιάζει «Η φωτογραφία εφιστά την προσοχή μας για τα δεινά του ελληνικού λαού». Επίσης, ο δημοσιογράφος του Guardian αναρωτιέται «Ελεημοσύνη; Κοινωνική δράση για την ανακούφιση του πόνου των ανθρώπων που οδηγούνται στο περιθώριο;».

 Σχεδόν σε καθημερινή βάση λαϊκές αγορές χωρίς μεσάζοντες, που προσφέρουν φθηνότερα τα  προϊόντα των τοπικών παραγωγών, στήνονται από τους ίδιους τους αγρότες, σε πολλές περιοχές της χώρας. Μιας χώρας που οι εταίροι δανειστές την αναγνωρίζουν από χαρτιά. Την διαβάζουν σε προτάσεις και αποφάσεις και αυτό που επεξεργάζονται είναι νούμερα.. Σαν να είναι επιχείρηση, χωρίς ψυχή, χωρίς ανθρώπινο δυναμικό, το όποιο πρεπει να συνυπολογίσουν στις τελικες αποφάσεις.  Πειραματίζονται και περιμένουν...

Περιμένουν τα όρια της αντοχής, της πράξης, της εξαθλίωσης.

Αυτή η επιχείρηση όμως έχει ψυχή. Πως μπορείς και καταλύεις την ψυχή. Πόσο θα περιμένεις να δεις μέχρι που φτάνουν τα όρια και οι αντοχές;

Στις διάφορες αγορές που στήνονται και  μοιράζονται προϊόντα, δωρεάν,  από τους τοπικούς παραγωγούς, οι ουρές είναι ατελείωτες. Ο κόσμος μπορεί να περιμένει ώρες. Δεν έχει και πολλές εναλλακτικές. Αυτή η εικόνα δεν παρατηρείται μόνο στα αστικά κέντρα, που ενδεχομένως θα ήταν και το πιο λογικό. Αυτό που προκαλεί τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι πως και σε πολλές αγροτικές, κατά κόρον περιοχές οι ουρές είναι ίδιες με της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας...Και εκεί τα μάτια είναι γεμάτα απόγνωση και μοιάζουν να εκλιπαρούν για λίγα οπωροκηπευτικά προϊόντα.

Είναι η φτωχοποίηση που έχουν υποστεί τα νοικοκυριά;  Είναι η αγωνία, μαζί με τον φόβο για αυτό που ξημερώνει αύριο; Είναι η επιστροφή ενός συνδρόμου, κατάλοιπο μιας άλλης μαύρης περιόδου, που έζησε η χώρα και οι πολίτες της; Μην ξεχνάμε πως η γενιά που βίωσε με το χειρότερο τρόπο, την περίοδο εκείνη, βρίσκεται ανάμεσα μας και οι μνήμες  είναι νωπές.

Οι πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες διευθύνσεις της χώρας, διατυπώνουν με έντονο τρόπο την ανησυχία και την αγωνία τους για τα υποσιτισμένα παιδιά στα σχολεία. Προσπαθούν με εχεμύθεια, να κάνουν καταγραφή, να οργανώσουν λίστες με όσα παιδιά μένουν νηστικά και να χτυπήσουν πόρτες, κρούοντας των κώδωνα του κινδύνου στους υπαίτιους.
Συγκλονιστική ήταν και η επιστολή της διευθύντριας του Δ.Σ. Γομφών στα Τρίκαλα, η οποία αναφέρεται στα συνεχώς αυξανόμενα κρούσματα υποσιτισμού στην ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων και απευθύνει έκκληση για βοήθεια «προτού θρηνήσουμε θύματα, καθώς στις σχολικές αίθουσες καταρρέουν τα παιδιά μας», όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά

Μην οχυρωθούμε πίσω από τους τοίχους του σπιτιού μας. Ακόμη και αν κλείσουμε και διπλοκλειδώσουμε τις πόρτες, πάλι θα είμαστε κομμάτι του όλου. Πάλι θα επηρεαστούμε, όσο και αν απομονωθούμε.

 Αν «καταρρεύσει» το μέλλον τούτης της χώρας, θα καταρρεύσει μαζί του και η ελπίδα..